Հայաստանի 1-ին հանրապետությունը

1. Հայաստանի 1-ին Հանրապետության կառավարման համակարգ.
    – Օրենսդիր մարմին.Հայաստանի 1-ին Հանրապետությունը ստեղծեց միապալատ խորհրդարան, որը հայտնի է որպես Ազգային ժողով, որը պատասխանատու էր օրենքներ ընդունելու և հայ ժողովրդի շահերը ներկայացնելու համար:
    – Գործադիր մարմին. Գործադիր իշխանությունը գլխավորում էր վարչապետը, որը նշանակվում էր խորհրդարանի կողմից և պատասխանատու էր օրենքների և քաղաքականության իրականացման համար:  Վարչապետը աշխատել է Նախարարների խորհրդի կողքին, որը բաղկացած է եղել տարբեր ոլորտներում վերահսկող կառավարության տարբեր նախարարներից:
    – Դատական մարմին. Դատական համակարգը ներառում էր օրենքների մեկնաբանման և կիրառման համար պատասխանատու դատարաններ:  Դատավորները նշանակվել են իրավական փորձաքննության հիման վրա և նրանց հանձնարարվել է ապահովել արդարադատություն և պահպանել օրենքի գերակայությունը:

    Համեմատություն Հայաստանի ներկայիս կառավարման համակարգի հետ.
    – Օրենսդիր մասնաճյուղ. Հայաստանի ներկայիս կառավարման համակարգն ունի նաև միապալատ խորհրդարան, որը հայտնի է որպես Ազգային ժողով, որի անդամներն ընտրվում են համաժողովրդական քվեարկությամբ:  Այնուամենայնիվ, 1-ին Հանրապետությունից ի վեր ընտրական համակարգում և խորհրդարանական ընթացակարգերում եղել են բարեփոխումներ և փոփոխություններ, որոնք արտացոլում են զարգացող ժողովրդավարական նորմերն ու գործելակերպը:
    – Գործադիր մասնաճյուղ.Հայաստանն այսօր գործում է կիսանախագահական համակարգով, որտեղ գործադիր իշխանությունը բաշխվում է նախագահի և վարչապետի միջև:  Նախագահն ընտրվում է ժողովրդի կողմից առանձին և ծառայում է որպես պետության ղեկավար, մինչդեռ վարչապետը նշանակվում է նախագահի կողմից և պատասխանատու է ամենօրյա կառավարման համար:
    – Դատական մասնաճյուղ. Ժամանակակից Հայաստանում դատական համակարգը ներառում է ընդհանուր իրավասության դատարաններ, մասնագիտացված դատարաններ և սահմանադրական դատարան:  Դատավորների նշանակումներն ու ընթացակարգերը բարեփոխումների են ենթարկվել՝ ուղղված դատական անկախության և հաշվետվողականության բարձրացմանը:

2. Հայաստանի 1-ին Հանրապետության կրթական համակարգ:
    – Նախնական և միջնակարգ կրթություն. 1-ին Հանրապետության կրթական համակարգը կենտրոնացած էր երեխաներին հիմնական կրթություն տրամադրելու վրա՝ հիմնվելով տարրական և միջնակարգ դպրոցներով ամբողջ երկրում:  Ջանքեր են գործադրվել հայ բնակչության շրջանում գրագիտության և կրթության խթանման ուղղությամբ։
    – Բարձրագույն կրթություն. 1-ին Հանրապետությունը ստեղծեց բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ, ներառյալ համալսարաններն ու տեխնիկական քոլեջները, որպեսզի ընձեռեն առաջադեմ ուսուցման հնարավորություններ տարբեր ոլորտներում, ինչպիսիք են արվեստը, գիտությունը և ճարտարագիտությունը:
    – Մշակութային շեշտադրում. 1-ին Հանրապետությունում կրթությունը մեծ շեշտադրում էր դնում հայոց լեզվի, պատմության և մշակույթի վրա՝ արտացոլելով արտաքին ճնշումների պայմաններում հայկական ինքնությունը պահպանելու և առաջ մղելու ջանքերը:

    Համեմատություն ՀՀ ներկայիս կրթական համակարգի հետ.
    – Նախնական և միջնակարգ կրթություն. Հայաստանի ներկայիս կրթական համակարգը շարունակում է առաջնահերթություն տալ տարրական և միջնակարգ կրթությանը` փորձելով բարելավել դպրոցում մատչելիությունը, որակը և հավասարությունը:  Բարեփոխումներ են իրականացվել ուսումնական ծրագրերի չափորոշիչների թարմացման, ուսուցիչների վերապատրաստման բարելավման և կրթական ենթակառուցվածքների արդիականացման ուղղությամբ:
    – Բարձրագույն կրթություն. Հայաստանի բարձրագույն կրթության համակարգը ընդլայնվել է 1-ին Հանրապետությունից ի վեր՝ հիմնվելով լրացուցիչ համալսարաններ, գիտահետազոտական ինստիտուտներ և մասնագիտական ուսուցման կենտրոններ:  Աշխատանքներ են արվել բարձրագույն կրթության ծրագրերը աշխատաշուկայի կարիքներին և միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու ուղղությամբ:
    – Տեխնոլոգիական ինտեգրում. Հայաստանում ժամանակակից կրթական բարեփոխումներն ընդգծում են տեխնոլոգիաների ինտեգրումը ուսուցման և ուսուցման մեջ՝ դպրոցներում և համալսարաններում թվային գրագիտության, էլեկտրոնային ուսուցման հարթակների և ՏՀՏ ենթակառուցվածքի բարձրացման նախաձեռնություններով: