Վայրի բնության մեջ պահվող կենդանիները հակված են դրսևորել բնական վարքագիծ, որը հատուկ է իրենց տեսակին: Այս վարքագծի վրա ազդում են մի շարք գործոններ, ներառյալ գենետիկան, շրջակա միջավայրը և սոցիալական փոխազդեցությունները:
Օրինակ՝ գիշատիչները, ինչպիսիք են առյուծները կամ գայլերը, որսում և սպանում են որսը գոյատևելու համար։ Նրանք նաև դրսևորում են սոցիալական վարքագիծ, ինչպիսիք են ոհմակներով որսը կամ հպարտությունը, որը կարող է ներառել բարդ հաղորդակցություն և համագործակցություն:
Մյուս կողմից, գիշատիչ կենդանիները հակված են պաշտպանողական վարքագծի դրսևորմանը, ինչպիսիք են թաքնվելը կամ փախչելը, երբ նրանց ինչ որ բան է սպառնում:
Կենդանիներն ունեն նաև միմյանց հետ շփվելու իրենց ուրույն ձևերը՝ օգտագործելով տարբեր մեթոդներ, ինչպիսիք են ձայնային հաղորդակցությունը, մարմնի լեզուն և այլն։
Վայրի բնության մեջ կենդանիները պետք է հարմարվեն իրենց միջավայրին, որպեսզի գոյատևեն: Նրանք պետք է սնունդ, ապաստան և ջուր գտնեն և խուսափեն գիշատիչներից և այլ սպառնալիքներից: Այս մարտահրավերները կարող են հանգեցնել տարբեր հարմարվողականությունների, ինչպիսիք են քողարկումը, միգրացիան կամ ձմեռումը:
Ընդհանուր առմամբ, կենդանիները վայրի բնության մեջ դրսևորում են վարքագծերի լայն շրջանակ, որոնք ձևավորվում են նրանց կենսաբանության, շրջակա միջավայրի և սոցիալական փոխազդեցությունների հիման վրա:
Կենդանիները, որոնք չեն պահվում վայրի բնության մեջ, կարող են տարբեր վարքագիծ դրսևորել, քան իրենց վայրի նմանակները: Դա պայմանավորված է նրանով, որ նրանց միջավայրը և սոցիալական փոխազդեցությունները տարբերվում են այն ամենից, ինչ նրանք կզգային վայրի բնության մեջ:
Փաստացի գերությունը կարող է հանգեցնել կենդանիների սթրեսի, որը կարող է հանգեցնել աննորմալ վարքագծի, ինչպիսիք են անիմաստ, աննպատակային քայլքը (կարող եք նկատած լինել կենդանաբանական այգիներում) կամ ինքնավնասումը: Որոշ դեպքերում կենդանիների մոտ կարող են ձևավորվել վարքագիծ, որոնք կրկնվող և աննպատակ թվացող գործողություններ են: Այս վարքագծերը կարող են լինել հոգեկան անհանգստության նշան և հաճախ նկատվում են կենդանաբանական այգիներում, կրկեսներում կամ զվարճանքի այլ ձևերում պահվող կենդանիների մոտ:
Ընտանի կենդանիները, ինչպիսիք են շները կամ կատուները, ընտրովի կերպով բուծվել են սերունդների ընթացքում՝ դրսևորելու որոշակի գծեր, ինչպիսիք են հնազանդությունը կամ մարդկանց հանդեպ բարյացակամությունը: Այս կենդանիները կարող են ունենալ տարբեր սոցիալական վարք, քան իրենց վայրի նախնիները, օրինակ՝ մարդկանց հետ սերտ կապեր ստեղծելու կարողությունը:
Այնուամենայնիվ, ընտելացումը կարող է հանգեցնել նաև բնական վարքագծի և հարմարվողականության կորստի: Օրինակ, շների շատ ցեղատեսակներ բուծվել են հատուկ ֆիզիկական հատկանիշների համար, ինչպիսիք են կարճ մռութները կամ գանգուր պոչերը, որոնք կարող են հանգեցնել առողջական խնդիրների: Ընտանի կենդանիները կարող են նաև չունենալ վայրի բնության մեջ գոյատևելու ունակություն, քանի որ նրանք կարող են չունենալ անհրաժեշտ հմտություններ սնունդ, ապաստան գտնելու կամ գիշատիչներից պաշտպանվելու համար:
Ես դեմ եմ կրկեսներում կենդանիների առկայությանը և կարծում եմ, որ ոչ ամեն տեղ պետք է կենդանաբանական այգիներ լինեն։ Ինքս 2 շաբաթ առաջ եղել եմ Երեւանի կենդանաբանական այգում և շատ տխրեցնող վիճակ է։ Եթե կենդանիներին հնարավոր չէ ապահովել բավարար տարածքով, կենդանաբան այգին առհասարակ չպե՜տք է լինի այդտեղ։ Կենդանին խաղալիք չէ՜, և չի՜ կարելի նրանց վերաբերվել որպես անշունչ առարկաների։ Կողմնակից եմ սաֆարիներին, որտեղ մարդն է վանդակի մեջ, այլ ոչ թե կենդանին։
Քեթրին Աղաջանյան 